मराठी कॅलेंडर २०२५ हे पंचांगावर आधारित असून त्यात हिंदू धर्मातील सण, व्रते, नक्षत्र, योग, आणि शुभ अशुभ दिवसांची माहिती दिलेली असते. महाराष्ट्रात हे कॅलेंडर चैत्र शुद्ध प्रतिपदा पासून सुरु होते, ज्याला गुढी पाडवा म्हणतात आणि ते पुढच्या वर्षीच्या चैत्र शुद्ध प्रतिपदापर्यंत असते.
🔢 मराठी वर्षाचे वैशिष्ट्ये (२०२५)
-
संवत्सर: कल्याण
-
शके वर्ष: १९४६ ते १९४७ (शक १९४६ मध्ये सुरुवात आणि १९४७ मध्ये समाप्ती)
-
विक्रम संवत: २०८१ ते २०८२
-
मराठी नववर्षाची सुरुवात: १० एप्रिल २०२५ (गुढी पाडवा – चैत्र शुद्ध प्रतिपदा)
📌 महत्त्वाचे मास (महिने)
| क्र. | मराठी महिना | इंग्रजी महिना |
|---|---|---|
| १ | चैत्र | एप्रिल – मे |
| २ | वैशाख | मे – जून |
| ३ | ज्येष्ठ | जून – जुलै |
| ४ | आषाढ | जुलै – ऑगस्ट |
| ५ | श्रावण | ऑगस्ट – सप्टेंबर |
| ६ | भाद्रपद | सप्टेंबर – ऑक्टोबर |
| ७ | आश्विन | ऑक्टोबर – नोव्हेंबर |
| ८ | कार्तिक | नोव्हेंबर – डिसेंबर |
| ९ | मार्गशीर्ष | डिसेंबर – जानेवारी |
| १० | पौष | जानेवारी – फेब्रुवारी |
| ११ | माघ | फेब्रुवारी – मार्च |
| १२ | फाल्गुन | मार्च – एप्रिल |
🌙 मराठी दिनदर्शिकेतील महत्त्वाचे भाग
-
तिथी – चंद्राच्या स्थितीनुसार ठरते. प्रत्येक महिन्यात शुक्ल (कृष्ण पक्षानंतर चंद्रवाढ) आणि कृष्ण पक्ष (चंद्रकपात) असतो.
-
वार – सोम, मंगळ, बुध, गुरु, शुक्र, शनि, रविवारी तिथीचे भान.
-
नक्षत्र – चंद्र ज्या तारकात आहे, ती नक्षत्रे.
-
योग आणि करण – शुभ-अशुभ घटक, यावर मुहूर्त ठरवले जातात.
-
सण-उत्सव – गुढीपाडवा, राम नवमी, श्रीकृष्ण जन्माष्टमी, गणेश चतुर्थी, दसरा, दिवाळी, होळी, एकादशी इ.
-
व्रते आणि उपवास – संकष्ट चतुर्थी, प्रदोष, एकादशी, शिवरात्र, पूर्णिमा व्रत.
📜 मराठी दिनदर्शिकेची उपयुक्तता
-
शुभ मुहूर्त ठरवण्यासाठी: लग्न, गृहप्रवेश, उपनयन, नामकरण इ. धार्मिक कार्यक्रमांसाठी.
-
सण आणि व्रतांची अचूक माहिती: कोणता सण कधी आहे, कोणत्या तिथीला आहे याची नेमकी नोंद.
-
चंद्र-सूर्यग्रहण माहिती: वर्षातील ग्रहण कालावधी.
-
पंचांग-वाचन: ज्योतिष अभ्यासकांसाठी पंचांग महत्त्वाचे असते.
📚 लोकप्रिय मराठी दिनदर्शिका २०२५
-
कालदर्शिका – साने गुरुजी प्रकाशन
-
ललित मराठी दिनदर्शिका
-
दैवज्ञ दिनदर्शिका
-
किर्लोस्कर पंचांग
-
बालाजी पंचांग
🔮 २०२५ चा विशेष महत्त्व
-
२०२५ मध्ये अनेक शुभ योग येणार आहेत – विशेषतः गृहप्रवेश, लग्न सोहळे, आणि संकल्प पूर्ती यासाठी चांगले मुहूर्त उपलब्ध आहेत.
-
श्रावण सोमवार आणि गणपती यावर्षी सणांच्या दृष्टीने अत्यंत शुभ ठरणार आहेत.
खाली २०२५ सालातील महत्त्वाच्या दिवसांबद्दल मराठीत सविस्तर माहिती दिली आहे. हे दिवस सामाजिक, शैक्षणिक, आंतरराष्ट्रीय, वैज्ञानिक आणि पर्यावरणाशी संबंधित आहेत. प्रत्येक दिवसासाठी एक लघु लेख दिला आहे.
१. प्रजासत्ताक दिन (२६ जानेवारी २०२५)
महत्त्व:
भारताचे संविधान २६ जानेवारी १९५० रोजी अंमलात आले. म्हणून हा दिवस “प्रजासत्ताक दिन” म्हणून साजरा केला जातो. हा भारताच्या लोकशाहीचा सन्मान करण्याचा दिवस आहे.
कार्यक्रम:
या दिवशी दिल्लीतील राजपथावर भव्य संचलन होते. शाळा, कॉलेजमध्ये देशभक्तीपर गीतं, नृत्य, नाटिका आयोजित केल्या जातात. झेंडावंदनानंतर मिठाई वाटप होते.
२. महिला दिन (८ मार्च २०२५)
महत्त्व:
स्त्रियांचे अधिकार, समानता आणि सहभाग वाढवण्यासाठी हा दिवस आंतरराष्ट्रीय स्तरावर साजरा केला जातो.
थीम:
दरवर्षी याला एक विशिष्ट थीम असते. २०२५ ची थीम पुढील काळात जाहीर होईल.
कार्यक्रम:
कार्यशाळा, चर्चासत्रं, प्रेरणादायक भाषणं, महिला उद्योजकतेला प्रोत्साहन देणारे उपक्रम.
३. पर्यावरण दिन (५ जून २०२५)
महत्त्व:
संयुक्त राष्ट्र संघटनेच्या पुढाकाराने पर्यावरणाविषयी जनजागृतीसाठी ५ जून रोजी हा दिवस साजरा केला जातो.
थीम:
वातावरण रक्षण, हरित उर्जा, प्रदूषण नियंत्रण या क्षेत्रातील लक्ष वेधणारी थीम जाहीर केली जाते.
कार्यक्रम:
झाडं लावणं, स्वच्छता मोहिमा, जनजागृती फेरी, विद्यार्थ्यांसाठी निबंध स्पर्धा.
४. शिक्षक दिन (५ सप्टेंबर २०२५)
महत्त्व:
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांच्या जन्मदिनी हा दिवस साजरा होतो. शिक्षकांचे समाजातील योगदान यासाठी आदर व्यक्त केला जातो.
कार्यक्रम:
शाळांमध्ये विद्यार्थी शिक्षक बनतात, शिक्षकांना आदरांजली, पुरस्कार वितरण.
५. स्वातंत्र्य दिन (१५ ऑगस्ट २०२५)
महत्त्व:
१५ ऑगस्ट १९४७ रोजी भारत स्वतंत्र झाला. त्यामुळे हा दिवस स्वातंत्र्याचा स्मरणदिवस आहे.
कार्यक्रम:
राष्ट्रीय ध्वज फडकवला जातो. पंतप्रधान लाल किल्ल्यावरून भाषण करतात. शाळा-कॉलेजमध्ये देशभक्तीपर कार्यक्रम घेतले जातात.
६. जागतिक विद्यार्थी दिवस (१५ ऑक्टोबर २०२५)
महत्त्व:
डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम यांच्या जन्मदिनी हा दिवस विद्यार्थ्यांना प्रेरणा देण्यासाठी साजरा केला जातो.
कार्यक्रम:
विद्यार्थ्यांसाठी विज्ञान प्रदर्शन, व्याख्याने, कल्पकतेवर आधारित उपक्रम आयोजित होतात.
७. संविधान दिन (२६ नोव्हेंबर २०२५)
महत्त्व:
२६ नोव्हेंबर १९४९ रोजी भारताचे संविधान स्वीकारले गेले. हा दिवस संविधानाच्या मूल्यांची जाणीव करून देतो.
कार्यक्रम:
संविधान वाचन, जनजागृती मोहीम, शैक्षणिक संस्थांमध्ये चर्चासत्रं.
८. बाल दिन (१४ नोव्हेंबर २०२५)
महत्त्व:
पं. जवाहरलाल नेहरू यांचा जन्मदिवस बालकदिन म्हणून साजरा होतो. ते बालकांचे खूप प्रेम करत.
कार्यक्रम:
बालकांसाठी खेळ, स्पर्धा, नृत्य-गायन, त्यांच्या हक्कांविषयी जनजागृती.
९. जागतिक आरोग्य दिन (७ एप्रिल २०२५)
महत्त्व:
आरोग्याविषयी जागरूकता वाढवण्यासाठी WHO तर्फे हा दिवस साजरा केला जातो.
कार्यक्रम:
आरोग्य तपासणी शिबीर, व्याख्याने, पोस्टर स्पर्धा.
१०. जागतिक योग दिन (२१ जून २०२५)
महत्त्व:
भारतीय योगशास्त्राचा प्रचार आणि आरोग्यासाठी योगाचे महत्त्व अधोरेखित करण्यासाठी हा दिवस.
कार्यक्रम:
योग प्रदर्शन, शिबीर, शाळा-कॉलेजमध्ये योगसत्रं.
पुढील महत्त्वाचे दिवस (संक्षिप्त स्वरूपात):
| दिनांक | दिवसाचे नाव | वैशिष्ट्य |
|---|---|---|
| २ फेब्रुवारी | जागतिक ओलसर भूभाग दिन | पर्यावरण रक्षण |
| २० मार्च | आंतरराष्ट्रीय आनंद दिन | मानसिक आरोग्य |
| २२ मार्च | जागतिक जल दिन | पाणी बचतीची जाणीव |
| ७ सप्टेंबर | जागतिक बांधकाम कामगार दिन | कामगार हक्क |
| २ ऑक्टोबर | गांधी जयंती | अहिंसा, स्वच्छता |
| १६ ऑक्टोबर | जागतिक अन्न दिन | अन्न सुरक्षा |
| १ डिसेंबर | जागतिक एड्स दिन | रोगाविषयी जागरूकता |
खाली २०२५ सालासाठी महत्त्वाच्या व्यक्तींचे जन्मदिन व त्यांची थोडक्यात माहिती एका सारणीच्या स्वरूपात दिली आहे. हे सर्व जन्मदिवस भारतातील व काही आंतरराष्ट्रीय पातळीवर प्रभाव टाकलेल्या व्यक्तींचे आहेत.
📅 २०२५ मध्ये साजरे होणारे प्रसिद्ध व्यक्तिमत्वांचे जन्मदिन
| दिनांक | व्यक्तीचे नाव | जन्मवर्ष | महत्त्व | प्रकार |
|---|---|---|---|---|
| १२ जानेवारी | स्वामी विवेकानंद | १८६३ | युवकांना प्रेरणा – राष्ट्रीय युवा दिन म्हणून साजरा | आध्यात्मिक, सामाजिक |
| २३ जानेवारी | नेताजी सुभाषचंद्र बोस | १८९७ | आझाद हिंद फौजेचे संस्थापक, महान स्वातंत्र्यसैनिक | राजकीय, क्रांतिकारक |
| २८ फेब्रुवारी | डॉ. सी. व्ही. रामन | १८८८ | नोबेल पुरस्कार विजेते – ‘रामन प्रभाव’ शोध | वैज्ञानिक |
| १४ एप्रिल | डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर | १८९१ | भारताचे संविधानकर्ते, दलित नेते | सामाजिक, राजकीय |
| २२ एप्रिल | पृथ्वीराज कपूर | १९०६ | हिंदी चित्रपटसृष्टीतील आद्य अभिनेते | सांस्कृतिक |
| ५ मे | कार्ल मार्क्स | १८१८ | साम्यवादाचा जनक – आर्थिक विचारवंत | आंतरराष्ट्रीय, तात्त्विक |
| २७ मे | पं. जवाहरलाल नेहरू | १८८९ | भारताचे पहिले पंतप्रधान | राजकीय |
| २६ जुलै | मुंशी प्रेमचंद | १८८० | प्रसिद्ध हिंदी लेखक – ‘गोदान’, ‘नमक का दरोगा’ | साहित्यिक |
| १५ ऑगस्ट | श्री अरविंद घोष | १८७२ | स्वातंत्र्यसैनिक, तत्त्वज्ञानी | आध्यात्मिक |
| ५ सप्टेंबर | डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन | १८८८ | शिक्षक दिन म्हणून साजरा | शैक्षणिक, राजकीय |
| २ ऑक्टोबर | महात्मा गांधी | १८६९ | अहिंसेचे प्रणेते – राष्ट्रपिता | राजकीय, सामाजिक |
| ११ नोव्हेंबर | मौलाना अबुल कलाम आझाद | १८८८ | भारताचे पहिले शिक्षणमंत्री – राष्ट्रीय शिक्षण दिन | शैक्षणिक |
| १४ नोव्हेंबर | पं. जवाहरलाल नेहरू | १८८९ | बालदिन म्हणून साजरा | राजकीय |
| १५ ऑक्टोबर | डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम | १९३१ | माजी राष्ट्रपती, ‘मिसाईल मॅन’ | वैज्ञानिक, प्रेरणादायक |
| १९ नोव्हेंबर | इंदिरा गांधी | १९१७ | भारताच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान | राजकीय |
| २५ डिसेंबर | अटल बिहारी वाजपेयी | १९२४ | माजी पंतप्रधान, कवि | राजकीय, साहित्यिक |
| २५ डिसेंबर | जीसस ख्रिस्त | – | ख्रिस्ती धर्मगुरू – नाताळ साजरा | धार्मिक, आंतरराष्ट्रीय |
खाली २०२५ सालातील लोकप्रिय सण आणि त्यांचे दिनांक, तसेच त्यांचा सांस्कृतिक व धार्मिक महत्त्व दिला आहे. हे सण संपूर्ण भारतभर साजरे जातात आणि विविध धर्म, प्रांत आणि परंपरांचे प्रतीक आहेत.
🎉 २०२५ मधील लोकप्रिय सण व महत्त्व (Popular Festivals in 2025)
| दिनांक | सणाचे नाव | महत्त्व | धर्म / प्रांत |
|---|---|---|---|
| १४ जानेवारी | मकर संक्रांती | सूर्याच्या उत्तरायण गतीचे स्वागत, पतंगबाजी | हिंदू / संपूर्ण भारत |
| २६ जानेवारी | प्रजासत्ताक दिन | भारताचे संविधान लागू झाल्याचा दिवस | राष्ट्रीय |
| ५ मार्च | महाशिवरात्रि | भगवान शिवाची उपासना | हिंदू |
| १४ मार्च | होळी | रंगांचा उत्सव, वाईटावर चांगल्याचा विजय | हिंदू |
| १५ मार्च | धुलिवंदन | रंगांचा सण, सामाजिक स्नेह | हिंदू |
| २९ मार्च | गुड फ्रायडे | येशू ख्रिस्ताचे बलिदान | ख्रिश्चन |
| ३० मार्च | ईस्टर संडे | येशूच्या पुनरुत्थानाचा दिवस | ख्रिश्चन |
| १० एप्रिल | गुढी पाडवा / उगादी | हिंदू नववर्षाची सुरुवात | हिंदू / महाराष्ट्र, कर्नाटक |
| १३ एप्रिल | राम नवमी | भगवान श्रीरामाचा जन्म | हिंदू |
| १४ एप्रिल | भीम जयंती | डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर जयंती | सामाजिक |
| १५ एप्रिल | बैसाखी / पोहेला बोइशाख | पंजाबी नववर्ष व पीक सण | शीख / पंजाब |
| १० मे | बुद्ध पौर्णिमा | भगवान बुद्धाचा जन्म | बौद्ध |
| ५ जून | बकरी ईद (ईद-उल-अजहा) | कुरबानीचा सण | मुस्लिम |
| ६ जुलै | आषाढी एकादशी | विठ्ठलाची उपासना – वारीचा समारोप | हिंदू / महाराष्ट्र |
| ७ जुलै | रथयात्रा | पुरीतील जगन्नाथ यात्रेचा दिवस | हिंदू / ओडिशा |
| १२ ऑगस्ट | रक्षाबंधन | भाऊ-बहिणीचे नाते साजरे करणे | हिंदू |
| १५ ऑगस्ट | स्वातंत्र्य दिन | भारत स्वतंत्र झाल्याचा दिवस | राष्ट्रीय |
| १६ ऑगस्ट | नागपंचमी | सर्पपूजन | हिंदू |
| २८ ऑगस्ट | जन्माष्टमी | भगवान श्रीकृष्ण जन्म | हिंदू |
| ५ सप्टेंबर | टीचर्स डे | डॉ. राधाकृष्णन जयंती | सामाजिक / शैक्षणिक |
| ६ सप्टेंबर | गणेश चतुर्थी | गणपती स्थापना – महाराष्ट्रातील मोठा सण | हिंदू |
| १ ऑक्टोबर | नवरात्रि प्रारंभ | देवीची उपासना, गरबा, दुर्गापूजा | हिंदू |
| ११ ऑक्टोबर | दसरा (विजयादशमी) | श्रीरामाने रावणाचा पराभव केला | हिंदू |
| ३० ऑक्टोबर | दिवाळी (लक्ष्मी पूजन) | दीपांचा सण – समृद्धीचे प्रतीक | हिंदू |
| १ नोव्हेंबर | भाऊबीज / यम द्वितीया | भाऊ-बहिणीचे नाते | हिंदू |
| ७ नोव्हेंबर | छठ पूजा | सूर्याची पूजा, विशेषतः बिहार-यूपी मध्ये | हिंदू |
| १४ नोव्हेंबर | बाल दिन | पं. नेहरू जयंती | सामाजिक |
| २४ डिसेंबर | ईद-ए-मिलाद | पैगंबर मोहम्मद यांच्या जन्माची आठवण | मुस्लिम |
| २५ डिसेंबर | ख्रिसमस | येशू ख्रिस्ताचा जन्मोत्सव | ख्रिश्चन |
🗓️ टीप:
-
काही सण चंद्रावर आधारित असल्याने त्यांची अंतिम तारीख थोडी बदलू शकते.
-
राज्य आणि धर्मानुसार काही स्थानिक सण अधिक महत्त्वाचे असतात.
