आपले दात हे फक्त चावण्यासाठीच नसून, ते आपल्या सौंदर्यात भर घालतात आणि शरीराच्या आरोग्यासाठीही ते अत्यंत महत्त्वाचे असतात. दात निरोगी असतील तर आपण नक्कीच निरोगी आहार घेतो, उत्तम हास्याने इतरांवर सकारात्मक प्रभाव पाडतो, आणि तोंडाच्या विविध समस्यांपासून दूर राहतो. दातांची योग्य काळजी न घेतल्यास हिरड्यांचे आजार, दातदुखी, आणि वास येणे अशा अनेक समस्या उद्भवू शकतात. दात निरोगी ठेवण्यासाठी नियमित स्वच्छता, योग्य आहार आणि दंतवैद्याच्या सल्ल्याचा विचार करणे आवश्यक आहे.
दातांची स्वच्छता कशी करावी?
दररोज दातांची योग्य प्रकारे स्वच्छता करणे हे दातांच्या आरोग्यासाठी पहिला महत्त्वाचा नियम आहे. सकाळी उठल्यानंतर आणि झोपण्यापूर्वी दात घासणे ही सवय लावून घेतली पाहिजे. दात घासण्यासाठी फ्लोराईडयुक्त टूथपेस्टचा वापर करा. फ्लोराईड हा घटक दातांवरील जंतू नष्ट करण्यात मदत करतो. ब्रश करताना हलक्या हाताने आणि योग्य कोनातून ब्रश करणे गरजेचे आहे, कारण जोराने घासल्यास हिरड्यांना त्रास होऊ शकतो.
दातांच्या दरम्यान फसलेले अन्नकण बाहेर काढण्यासाठी फ्लॉसचा वापर करा. फ्लॉसिंग केल्याने जिथे ब्रश पोहोचत नाही, तिथेही स्वच्छता होते. शिवाय, रोज जीभ स्वच्छ करणेही महत्त्वाचे आहे. त्यासाठी खास जीभ स्वच्छ करण्याचा स्क्रपर वापरल्यास तोंडाची दुर्गंधी दूर होण्यास मदत होते.
दातांसाठी योग्य आहाराचे महत्त्व
दातांच्या आरोग्यासाठी आहाराचा मोठा वाटा असतो. साखरयुक्त पदार्थांचा अतिरेकी वापर टाळा, कारण साखरेमुळे दातांवर जंतू तयार होऊन प्लाक होण्याची शक्यता वाढते. चॉकलेट, केक, बिस्किटे यांसारखे पदार्थ खाल्ल्यानंतर पाणी पिण्याची किंवा तोंड स्वच्छ धुण्याची सवय लावा.
कॅल्शियमयुक्त पदार्थ दातांच्या मजबुतीसाठी खूप महत्त्वाचे असतात. दूध, दही, चीज यांसारख्या पदार्थांचा आहारात समावेश करा. याशिवाय, हिरव्या पालेभाज्या आणि बदाम हेही कॅल्शियमचे चांगले स्रोत आहेत. सफरचंद आणि गाजर यांसारख्या फळांचे चावण्याने दात स्वच्छ होण्यास मदत होते आणि हिरड्या मजबूत होतात.
दंतवैद्याकडे नियमित भेट का आवश्यक आहे?
दातांची स्वच्छता घरी केली तरीही काहीवेळा दातांच्या आतील समस्या लक्षात येत नाहीत. यासाठी दर सहा महिन्यांनी दंतवैद्याकडे जाऊन तपासणी करणे गरजेचे आहे. दंतवैद्याच्या मदतीने दातांवरील प्लाक काढून टाकता येतो आणि हिरड्यांशी संबंधित समस्या टाळता येतात.
दातांवरील टार्टर किंवा साठलेली घाण काढण्यासाठी स्केलिंग हा उपाय केला जातो. स्केलिंग केल्याने फक्त दात स्वच्छ होत नाहीत, तर हिरड्यांची सूजही कमी होते. कोणत्याही समस्येची लक्षणे दिसत असली तरी लवकरात लवकर दंतवैद्याकडे जाणे श्रेयस्कर ठरते.
घरी करता येणारे उपाय
घरच्या घरीही दातांच्या आरोग्याची काळजी घेतली जाऊ शकते. नारळाच्या तेलाचा उपयोग माऊथवॉश म्हणून केला जातो. यासाठी एका चमचाभर तेल तोंडात घेऊन काही मिनिटे गुळणे करा. यामुळे तोंडातील बॅक्टेरिया नष्ट होतात आणि हिरड्या मजबूत होतात.
दात पिवळसर दिसत असतील तर आठवड्यातून एकदा बेकिंग सोड्याचा उपयोग करून दात घासण्याचा प्रयत्न करा. बेकिंग सोडा दातांवरील डाग कमी करतो आणि चमक वाढवतो. याशिवाय, लवंग पावडर आणि मीठ यांचे मिश्रण दातांवर लावल्याने दातदुखीपासून आराम मिळतो.
दातांचे आरोग्य टिकवण्यासाठी काही टिप्स
- तंबाखू आणि गुटखा टाळा: तंबाखू आणि गुटखा हे दातांसाठी अत्यंत हानिकारक असून ते मुखाच्या कॅन्सरला आमंत्रण देतात.
- सॉफ्ट ड्रिंक्सचा मर्यादित वापर: सॉफ्ट ड्रिंक्समधील आम्ल दातांचे नुकसान करतात.
- जास्त गरम किंवा थंड पदार्थांचे सेवन टाळा: यामुळे दातांवरील इनेमल खराब होऊ शकतो.
- च्युइंग गम निवडा: साखर नसलेले च्युइंग गम चघळल्याने तोंडातील लाळेचे प्रमाण वाढते, ज्यामुळे दात स्वच्छ राहतात.
मुलांच्या दातांची विशेष काळजी
लहान मुलांच्या दातांची काळजी घेणे फार महत्त्वाचे आहे. मुलांच्या दुधाच्या दातांवर दुर्लक्ष करू नका, कारण त्यांचा परिणाम कायमस्वरूपी दातांवर होतो. लहान मुलांना गोड पदार्थ जसे की चॉकलेट, गोळ्या, जास्त खाऊ देऊ नका. त्यांना लवकरच दात स्वच्छ करण्याची सवय लावा. मुलांना सॉफ्ट ब्रश आणि चांगल्या टूथपेस्टचा वापर शिकवा.
दातांचे आरोग्य आणि शरीरसंबंधी परिणाम
आपल्या तोंडाचे आरोग्य हे शरीराच्या इतर भागांवरही परिणाम करू शकते. तोंडातील जंतू रक्ताभिसरणातून हृदय, मूत्रपिंड, आणि इतर महत्त्वाच्या अवयवांपर्यंत पोहोचू शकतात. त्यामुळे तोंड आणि दात निरोगी ठेवणे हे एकंदर आरोग्यासाठी खूप महत्त्वाचे आहे.
