भारतचंद्रयान मिशन हा एक अत्यंत महत्त्वाचं आणि गरजेचं विज्ञान प्रकल्प आहे. या मिशनच्या माध्यमातून भारताने चंद्रग्रहावर नेताना करण्यात आलेल्या पहिल्या भारतीय अंतरिक्ष यात्रेला सुरुवात केली आहे. हे मिशन एक उत्कृष्ट विज्ञानी आणि तंतूपांतीय योजनांमुळे साकारात्मक आणि आत्मनिर्भर भारत साधण्यात आलंय.
भारतचंद्रयान मिशनची सुरुवात २००८ मध्ये झाली होती. त्या समयात चंद्रयान-१ नावाची सतेलाइट अंतरिक्षात उतरविली होती. या सतेलाइटमार्फत विभिन्न चंद्रग्रहांचे अद्भुत छायाचित्रण केले गेले आणि त्यामुळे चंद्रग्रहांचं अध्ययन केलंय.
चंद्रयान-२ मिशन हे २०१९ मध्ये आरंभ झालेलं आहे. या मिशनमध्ये भारताने चंद्रग्रहावरचे लैंडिंग साठवून त्याचं संग्रह करण्यात आलंय. हे मिशन भारतीय अंतरिक्ष अनुसंधानातील एक विशिष्ट क्षेत्रात प्रगट झालेले आहे.
चंद्रयान मिशनचं पहिलं उद्देश्य चंद्रग्रहाच्या सतत अध्ययनात तथ्ये जोडणं आहे. यामुळे भारताला आपल्या अंतरिक्ष अनुसंधानात स्वतंत्रता मिळावी आणि ग्लोबल समुदायास सौंदर्य आणि विज्ञानात सामील होवं.
चंद्रयान-१ ची सतेलाइटला भारताने विविध यंत्रणांची सुरुवात केली होती. त्यातच त्या अंगणांतरची वाटप काढून भारताने त्याचं आपलं संग्रह केलंय. त्यामुळे भारतीय वैज्ञानिकांनी चंद्रग्रहाच्या बाजूला विशेष अंगणांची अभ्यास साकारात्मक आणि सर्वजगातील वैज्ञानिकांसाठी मूळ दाखल केलंय.
चंद्रयान मिशनचं अद्भुत क्षण त्या क्षणांमुळे होतं, जेथे भारतीय योजनांमुळे अंतरिक्षात साकारात्मक कृती साधण्यात आलंय. हे मिशन एक नवीन दिशेने आपल्या प्रयासांचं साकारात्मक साक्षरता दाखवू इच्छितं आहे आणि भारतीय वैज्ञानिकांना एक विश्वस्तरीय मंच प्रदान करू इच्छितं आहे.
चंद्रयान मिशन एक नवीन दिशेने अंतरिक्ष अनुसंधानात भारताचं प्रगट स्थान साधतंय, जीवनाचं अस्तित्व शोधून त्याची माहिती साकारात्मक आणि सुरक्षित करतंय. या मिशनचं सफळतापूर्वक पूर्ण करण्यासाठी भारताने सार्वजनिक सहयोग, आत्मनिर्भरता, आणि विज्ञानातील सुधारणांचा समृद्धिशील समन्वय केलंय. त्यामुळे हे मिशन भारतीय इतिहासात एक अद्वितीय मोमबत्ती म्हणून चमकलंय.
भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (इस्रो) ही भारतातील अंतराळ संशोधनाची प्रमुख संस्था आहे. इस्रोने आपल्या स्थापनेपासून अनेक महत्त्वाच्या अंतराळ मोहिमा राबवल्या आहेत. त्यापैकी एक महत्त्वाची मोहीम म्हणजे “चांद्रयान मिशन”. या मोहिमेच्या माध्यमातून भारताने चंद्रावर यशस्वीपणे यान उतरवले.
चांद्रयान-१ ही भारताची पहिली चंद्र मोहीम होती. ही मोहीम २००८ मध्ये राबवण्यात आली. या मोहिमेच्या माध्यमातून भारताने चंद्राच्या पृष्ठभागावर यशस्वीपणे यान उतरवले. या मोहिमेमध्ये चंद्राच्या पृष्ठभागावरील चित्रे आणि माहिती भारतात पाठवण्यात आली.
चांद्रयान-२ ही भारताची दुसरी चंद्र मोहीम होती. ही मोहीम २०१९ मध्ये राबवण्यात आली. या मोहिमेच्या माध्यमातून भारताने चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर यान उतरवण्याचा मानस व्यक्त केला होता. परंतु, या मोहिमेत अपयश आले आणि यान चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरू शकले नाही.
चांद्रयान-३ ही भारताची तिसरी चंद्र मोहीम होती. ही मोहीम २०२३ मध्ये राबवण्यात आली. या मोहिमेच्या माध्यमातून भारताने चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर यशस्वीपणे यान उतरवले. या मोहिमेच्या माध्यमातून भारत जगातील चौथा देश ठरला ज्याने चंद्रावर यशस्वीपणे यान उतरवले.
चांद्रयान-३ मोहिमेमध्ये इस्रोने खालील उपकरणे चंद्रावर उतरवली:
- विक्रम लँडर
- प्रज्ञान रोव्हर
- चंद्रयान-३ ऑर्बिटर
विक्रम लँडर हा चंद्रावर उतरण्यासाठीचा उपकरण होता. या लँडरमध्ये अनेक उपकरणे होती ज्याद्वारे चंद्राच्या पृष्ठभागाचे निरीक्षण करण्यात आले.
प्रज्ञान रोव्हर हा चंद्रावर फिरण्यासाठीचा उपकरण होता. या रोव्हरमध्ये अनेक उपकरणे होती ज्याद्वारे चंद्राच्या पृष्ठभागाचे निरीक्षण करण्यात आले.
चंद्रयान-३ ऑर्बिटर हा चंद्राच्या कक्षेत फिरण्यासाठीचा उपकरण होता. या ऑर्बिटरद्वारे चंद्राच्या पृष्ठभागाचे निरीक्षण करण्यात आले.
चांद्रयान-३ मोहिमेच्या यशामुळे भारताने अंतराळ संशोधनात एक महत्त्वाचे यश मिळवले. या मोहिमेमुळे भारताच्या अंतराळ संशोधनात नवीन पर्व सुरू झाले.
चांद्रयान-३ मोहिमेचे महत्त्व
चांद्रयान-३ मोहिमेचे अनेक महत्त्व आहे. या मोहिमेमुळे भारताने खालील गोष्टी साध्य केल्या:
- भारत जगातील चौथा देश ठरला ज्याने चंद्रावर यशस्वीपणे यान उतरवले.
- भारताने अंतराळ संशोधनात एक महत्त्वाचे यश मिळवले.
- भारताच्या अंतराळ संशोधनाला चालना मिळाली.
- भारताच्या अंतराळ तंत्रज्ञानाचा विकास झाला.
चांद्रयान-३ मोहिमेचा भारतासाठी आणि जगभरातील अंतराळ संशोधन क्षेत्रासाठी महत्त्वाचा योगदान आहे. या मोहिमेमुळे भारताच्या अंतराळ संशोधनात नवीन पर्व सुरू झाले आहे.
