थायरॉईड म्हणजे काय

थायरॉईड रोग म्हणजे काय आणि तो कोणाला होतो ?
ज्यावेळी थायरॉईड ही अधिक प्रमाणात संप्रेरक तयार करते, तेव्हा शरीर हे आवश्यकतेपेक्षा जास्त प्रमाणात ऊर्जेचा वापर करते. या स्थितीला हायपरथायरॉईडीझम म्हणतात. सर्व प्रकारच्या वयोगटातील लोकांना थायरॉईड रोग होऊ शकतो. तथापि, महिलांना पुरुषांच्या तुलनेत पाच ते आठपट अधिक प्रमाणात थायरॉईड समस्या होऊ शकते.

थायरॉईड रोग कशामुळे होतो ?
थायरॉइड दोन प्रकारे असतो – हायपोथायरॉईडीझम आणि हायपरथायरॉईडीझम

खालील स्थितींमुळं हायपोथायरॉईडीझम होऊ शकतो
थायरॉयडीटीस – म्हणजे थायरॉईड ग्रंथीचा दाह. यामुळं, तयार होणा-या संप्रेरकांचे प्रमाण कमी होते.
हाशिमोटोज् थायरॉयडीटीस – हा एक प्रतिकार यंत्रणेचा वेदनाविरहित रोग असून तो अनुवांशिक आहे.
प्रसवोत्तर थायरॉयडीटीस – हा रोग प्रसुतिनंतर ५ ते ९ टक्के स्त्रियांमधे होतो. ही सामान्यतः एक तात्पुरती स्थिती असते.
आयोडीनची कमतरता – ही समस्या जगातील अंदाजे १०० दशलक्ष लोकांना आहे. थायरॉईड संप्रेरकांची निर्मिती करण्यासाठी आयोडीनचा वापर करते.कार्य न करणारी थायरॉईड ग्रंथी – ही समस्या प्रत्येक नवजात ४००० बालकांमधे एकाला होते. ही समस्या ठीक न केल्यास, ते मूल शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या विकलांग होऊ शकते.

खालील स्थितींमुळं हायपरथायरॉईडीझम होतो
ग्रेव्हज् रोगामुळं, संपूर्ण थायरॉईड ग्रंथी ही अतिक्रियाशील होऊ शकते आणि अति प्रमाणात संप्रेरक उत्पादित करते.
थायरॉईडच्या अंतर्गत नोड्यूल्स अतिकार्यशील होतात.
थायरॉयडीटीस, ही समस्या वेदनामय किंवा वेदनारहित असू शकते, थायरॉईडमधे साठवून ठेवलेले संप्रेरक मुक्त केले जातात, त्यामुळं काही आठवडे किंवा महिने हायपरथायरॉईडीझम होऊ शकतो. वेदनारहित प्रकार हा अधिक प्रमाणात महिलांमधे प्रसुतिनंतर होतो.
अतिरीक्त आयोडीन हे अनेक प्रकारच्या औषधांमधे आढळते आणि त्यामुळं थायरॉईड ही काही व्यक्तींमधे अति प्रमाणात किंवा कमी प्रमाणात संप्रेरक निर्माण करते.

हायपोथायरॉईडीझमची लक्षणे

• • • थकवा येणे
    • वारंवार, मोठ्या प्रमाणात मासिक स्त्राव होणे
    • विसरभोळेपणा
    • वजन वाढणे
    • कोरडी, खरखरीत त्वचा आणि केस
    • घोगरा आवाज

हायपरथायरॉईडीझमची लक्षणे

• • चिडचिडेपणा / अस्वस्थता
  • स्नायू कमकुवत होणे / थरथरणे
  • अनियमित, कमी प्रमाणात मासिक स्त्राव
  • वजन कमी होणे
  • झोप नीट न लागणे
  • वाढलेली थायरॉईड ग्रंथी
  • दृष्टीदोष किंवा डोळ्यांची जळजळ होणे
  • उष्णता सहन न होणे

ज्यावेळी थायरॉईड रोगाचे लवकर निदान होते, तेव्हा लक्षणे दिसायला लागायच्या आधी ही समस्या नियंत्रणात ठेवता येते. थायरॉईड रोग ही आयुष्यभराची स्थिती असते. काळजीपूर्वक नियोजन केल्यास, थायरॉईड रोग असलेले लोक आरोग्यदायी, सामान्य जीवन जगू शकतात.

मूल्यमापन आणि निदान

थायरॉईड स्थितीचे निदान अनेक प्रमुख पायरी यांचा समावेश आहे:

• रक्ताची चाचणी : टी ypically, यामध्ये थायरॉईड उत्तेजक होणारे हार्मोन (टीएसएच) चाचणी, मोफत थायरॉक्सीन (फ्री टी 4) आणि विनामूल्य ट्रायआयोडोथॉरेऑनिन (फ्री टी 3) एंटीबॉडीज चाचणी हाशिमोटो आणि ग्रॅव्हस रोगाचे निदान करण्यासाठी आणि रिव्हर्स टी 3 च्या पातळीसाठी चाचणी समाविष्ट आहे.
• इमेजिंग चाचण्या : थायरॉईड ग्रंथीचा आकार, आकार आणि कार्य पुढील मूल्यांकन करण्यासाठी विविध इमेजिंग चाचण्या केल्या जातात. या चाचण्या नूडल्स किंवा गाठांकडे पाहतात आणि त्यांचे मूल्यांकन हे थायरॉइड कॅन्सरच्या बाबतीत संशयास्पद आहे किंवा नाही आणि त्यांचे मूल्यांकन पुढील मूल्यांकन करण्याची आवश्यकता आहे. या चाचण्यांमध्ये किरणोत्सर्गी आयोडीन तेज (राय-यू), सीटी स्कॅन, चुंबकीय अनुनाद इमेजिंग (एमआरआय) आणि अल्ट्रासाऊंड यांचा समावेश आहे.
• उत्तम सुई उत्सुकता बायोप्सी : जेव्हा थायरॉइड पिशवी संशयास्पद समजले जातात आणि शक्य थायरॉइड कॅन्सरच्या तपासणीची आवश्यकता असते तेव्हा फाइन सुई अशांती (एफएनए) बायोप्सी केली जाते.