आवळा वृक्ष अमृत

The Indian gooseberry (Phyllanthus emblica – Binomial name) known as Aamla or Amla in Hindi and amalika in Sanskrit. Amla has many scientific and health effect. Its aslo called as Nectar. This fruit is have many health benefits. read this blog for health benefits of Amala.

    फळांचा राजा तर आंबा असेल तर सम्राट आहे आवळा. आवळा एक सर्वगुणसंपन्न फळ आहे, आरोग्य, आनंद आणि संपन्नता देणारे. आरोग्यलक्ष्मीने संपन्न  तोच खरा श्रीमंत, देश जर महासत्ता होणार असेल तर इथल्या लोकांचे आरोग्य उत्तम असायला हवे. आवळा आरोग्य देतो, आरोग्याचे रक्षण करतो आणि वर्धनही करतो. एका छोट्या फळात स्वास्थाचे सार सामावलेले आहे. सोंदर्य  आणि तारुण्य देणारा आवळा व त्याचे गुणवर्णन करताना शब्द अपुरे पडतात. देशात आवळा जीवनशैली, आवळा संस्कृती जर विकसित झाली तर औषधाचे कारखाने, पंचतारांकित दवाखाने बंद पडतील. संपूर्ण जगाला निरायम, रोगमुक्त करण्याचे सामर्थ्य आवळ्यामध्ये आहे. शक्ती,. स्फूर्ती आणि तेज देणारा आवळा अनंत हस्ते द्यायला तयार आहेत!

        आवळ्यांची संस्कृत नवे पाहिली तर आवळ्यांचे महत्व प्राचीन काळी कसे वैज्ञानी जाणले होते हे समजते. आवळ्यांच्या झाडाला लक्ष्मी म्हणतात. लक्ष्मी पूजनात आवळा पूजेत असतो, लक्ष्मीला तो प्रिय असतो. आवळ्याचे झाड कधीही तोडत नाहीत. आवळा वृक्ष हा कल्पवृक्ष आहे. आवळ्याला अमृतफळ म्हणतात. ते अमरत्व देणारे आहे, अमलक म्हणजे मळ दूर करणारे आहे, आवळ्याला पंचरस म्हणतात. त्यात मधुर तिक्त, कशाय, कटू, आम्ल असे पाच रस असतात. आवळ्याला धरती मत म्हणतात. मातेप्रमाणे आवळा आपले पालनपोषण करतो. आवळ्याला तृष्णा म्हणतात. त्याने तहान भागते. शिव म्हणतात, ते कल्याणकारी पवित्र फळ आहे. आवळ्याला रोचनी, दिव्या, शक्ती, साधू फळ अशी त्याच्या महान गुणांना अनुसरून नवे आहेत. आवळ्याला वयस्थ म्हणतात. कारण ते बाल्य, तारुण्य टिकवते. त्याला कायस्थ म्हणतात. कारण त्याने शरीर सतेज सुदृढ होते. आवळा अमृतफळ अमरत्व देणारा आहे. आवळा सर्व काही देणारा आहे.

क जीवनसत्वाचा आवळा खजिना आहे. मूर्ती लहान पण कीर्ती महान. सर्व फळांमध्ये क जीवनसत्व संपन्न आहे. रक्त तयार करणारे व शुद्ध करणारे लोह, हाडे, दात मजबूत करणारे, कयल्शियम, बुद्धी स्मरणशक्ती वाढविणारे फॉस्फरस डोळ्यांच्या आरोग्यासाठी सिलिकॉन, रक्त मास, हाडे, स्वच्छ करण्यासाठी क्लोरीन, रोगप्रतीकारासाठी पोटयशियम, प्रतिकारशक्ती, वाढविणारी जीवनतत्वे  क ब त्यात असतात. ग्लुकोजचे जोम, उत्साह वाढतो. आवळा उत्तम अल्कली आहे. तो तंतुमय, रसमय असतो. अत्यंत स्वच्छ नेटक्या सुंदर आकाराचे फळ.  तारुण्य माणसाच्या जीवनातील सर्वात सुंदर अवस्था पण चिरतारुण्य अशक्यच आपले जीवन ही वार्धक्याकडे जाणारी निरंतर चालणारी प्रक्रिया आहे. तारुण्य म्हणजे उमेद, उत्साह, तेजस्वी डोळे, सुंदर केस, गुलाबी त्वचा, च्यवन ऋषींनी आवळयापासून च्यवनप्राश वयाच्या सत्तराव्या वर्षी तयार केले. त्याच्या सेवनाने ते तरुण झाले. आधी दूर झाल्या. बुद्धी, स्मृती, कांती, शांती विकसित झाली.

         नको रे बाबा ते वार्धक्य ! तोंडाचे बोलके, नन्ना वाढणारी मान, डोक्यावरचे शेत पिकलेले किंवा उजाड झालेले, छातीत कफ दाटलेला, हातापायात प्राण नाही. सुरकुतलेला चेहरा, हातात काठी, कंपवात वाटणारा आवाज, डोळ्याने दिसत नाही, कानाने ऐकु येत नाही, त्यात परावलंबित्व, वृद्धावस्था म्हणजे न केलेल्या गुन्हाची सजाच. मृत्यूची चाहूल. वार्धक्याचे संशोधन जगभर चालू आहे. पेशींचा नाश होतो. विभजनाचा वेग मंदावतो. प्रतिकारशक्ती कमी होतो. अनेक रोगींचे आश्रयस्थान शरीर होते. झीज होते. शरीर म्हणजे म्हाताऱ्या पेशींची कचरापेटी होते. लवचिकपणा जातो, सर्व संस्था अकार्यक्ष म होतात. मेंदूतील पेशी मेल्याने स्मरणशक्तीचा र्ह्यास होतो. तोल संभावना येत नाही. मेंदूचे वजन कमी होते. स्नायू अकार्यक्षम होतात. हाडे ठिसूळ होतात. फुप्फुसाची कार्यक्षमता कमी झाल्याने प्राणवायू अपुरा पडतो. जरी कान आणि डोळे ठीक असले तरी त्यांना रक्त पुरवठा होत नाही. त्यामुळे त्यांचे कार्य ठप्प होते.दंताजीचे ठाणे उठल्याने बोबडे शब्द येतात. पण आवळा चिरतारुण्य देऊ शकतो. मानसिक आरोग्य तर वृद्धापकाळात फारच ढा सळते. कफ, वात, पित्त तीनही विकारांचा त्रास होतो. रोज काहीना काही दुखते. एक वृद्ध तर म्हणाले – ज्या दिवशी आपले काही दुखदार नाही त्या दिवशी आपण खुशाल समजावे की आपण मेलो आहोत. रोगांची मालिका मागे लागते, ते सगळे राक्षस सगळे तुटून पडतात. संधिवात मधुमेह, पक्षाघात, काचबिंदू, हृदयविकार, मानसिक रोग, कर्करोग, अल्झायमर, स्मृतिभंग वगैरे तर फार भयानक, मेंदुवरच्या सुरकुत्या कमी होत जातात. आश्चर्य आणि अतिशयोक्ती वाटेल पण खरोखर आवळा या सर्वांपासून आपले रक्षण करतो. डोक्याच्या केसापासून पायांच्या नखापर्यंत प्रत्येक अवयवाचे आरोग्य त्याचा रक्षक आहे. आवळा पित्तामुळे उलटी, ओकारी होत असेल तर मध, आवळा चाटण उपयुक्त ठरते. मधुमेह या किचकट विकारात आवळा, हळद चूर्ण घ्यावे. त्यामुळे  इन्शुलिनची मात्रा वाढते, इ न्जक्शनचे प्रमाण कमी होते. रक्तशर्करा घटते. डोकेदुखी अनेक कारणांनी प्रत्येकाला भेटते. त्यावर आवळा गुणकारी आहे. विषबाधा, व्यसनाचे दुष्परिणाम आवळ्याने कमी होतात. लठ्ठपणावर आवळा उपयुक्त आहे. आवळा कायापलट करून तुम्हाला नवतारुण्य देईल.

स्त्रियांची गर्भावस्था, बाळंतपण, ऋतुमती अवस्था, पाठदुखी, मेनोपॉज सगळ्यात आवळा गुणकारी असून मातेच्या ममतेने तिचे रक्षण करतो. अंगाला खाज सुटल्यावरही उपयुक्त आहे. लहान बाळालाही आवळा रस द्यावा. आवाज बसला असेल तर आवळ्याचे पाणी प्यावे. आवळ्याचे झाड्याचे सालही कित्येक रोगांवर उपयुक्त आहे. तोंडाची चव,अन्नावरची वासना गेली असेल तर आवळा खावा. अगदी एड्स, क्यन्सरवरही आवळा पूरक उपचार आहे. मानसिक आजार, फिट्स येण्यावरही आवळा मदतीला येतो. सर्व प्रकारचे मूत्रविकार तो दूर करतो. पचनक्रिया सुधारून बद्धकोष्ट दूर करतो. ग्यसेस होऊ देत नाहीमेंदू ताजातवाना करतो. डोके ठिकाणावर ठेवायला आवळा उपयुक्त आहे. जंत, कृमी, जंतुसंसर्ग आवल्यामुळे कमी होतो. वार्ध्यक्याची विकृती, विकलांगता आवळ्याने दूर होते, चोर पावलांनी वार्ध्यक्य येते यावर आवळा नियंत्रण ठेवतो. आवळा हा एकट्याने युद्ध लढणारा सरसेनापती आहे. झीज भरून काढणे, चयापचयाला चालना देण्याचे काम तो करतो. प्रतिकारशक्ती वाढते.

निषिद्ध आहार, सुस्त जीवनशैली, कृत्रिम जीवनमान यामुळे तारुण्याला वृद्धत्व येत आहे. लहान मुलांचे अभ्यासात लक्ष लागत नाही, बैठक नसते, वृत्ती चंचल असते, मन एकाग्र होत नाही, त्यावर त्यांनी सकाळला मोरावळा खायला द्यावा. तुम्ही फक्त आवळ्यावर  विश्वास ठेवायला हवा. आयुर्वेदात तर आवळा बांधून त्यात निवासाचा उपाय दिला आहे. बालदमा, श्वास लागणे, सर्दी, कफ, उलट्या, जुलाब, दात देणे या सर्वांवर आवळा उपयोगी आहे. आवळा अलर्जोक प्रक्तुती कमी करतो. दिव्यदृष्टी सतेज कांती देणारा आवळा उंची वाढवितो, शरीर दणकट, कणखर करतो.

एका आवळ्यात सगळे ब्युटी पार्लर सामावलेले आहे. तुम्हाला तरुण तर आवळा करेलच पण अनोखे सौंदर्य, व्यक्तीत्वही देईल. तेही कुठलेही साईडइ फेक्ट्स नाहीत अगदी स्वस्तात. चेहऱ्याची डागडुजी रंगरंगोटी करण्याची वेळ येणार नाही. आवळा कमालीचा सफाई कामगार आहे. तो रक्तशुद्धी आणि वृद्धी करतो. त्वचा स्वच्छ व सुंदर बनवितो, शरीरातील घाण निपटून टाकतो. शरीरातील घाण निपटून टाकतो. शरीरातून. हलकासा सुगंध बाहेर पडेल. ती क्रीमस, ती परफ्युमस, ती लाली हे महागडे काहीही नको. चेहऱ्यावरच्या सुरकुत्या, काळी वर्तुळे आवळा दूर करतो, केस काळेभोर, चमकणारे,लांबसडक,दाट, मऊसूद करतो, ते गळत नाही.तुमचे दात तुमची शान असते. दंतविहीन सुंदर व्यक्ती कुरूप वाटते. दातांना येणारी दुर्गंधी, कीड, सूज, कीटण यापासून आवळा तुम्हाला मुक्त ठेवतो. आवळा पावडरने दात घासले तर मुखवासाची गरज नाही. निरोगी, शुभ्र, चमकणारे दात होतील. वेदना होणार नाही. डेंटिस्टचा भयानक खुर्चीवर बसायची वेळ येणार नाही. आवळे चावून खाणे. त्याचा काढा पिणे, आवळ्याच्या रसाने मालिश, पाण्याने गुळण्या आवळा चूर्ण खाण्याने दात निरोगी होतात. देशाचे रक्षण करण्याऱ्या जवानांना ताज्या फळे मिळत नाही. त्यांना स्कव्र्ही रोग होते. अशावेळी आवळ्याचे चूर्ण काम करते, तोंड येणे, कडू होणे, चेहऱ्यावर मुरूम येणे, उचकी, तहान लागले, उलटी, मळमळ, खोकला, सर्दी सर्वांसाठी आवळा उपयोगी आहे. केसाला टक्कल पडले तर आवळा रसाने मॉलिश करा. उवा झाल्या तर आवळाचूर्ण+लिंबू+मेंदीची पाने वाटून लावा. लोखंडी भांड्यात ठेवून सकाळी लावा. त्यात जास्वंद पावडर, मंडुर पूड घाला आणखी  गुण येईल. आवळा केशतेलाने हे काळे केस तुम्ही चमकदार ठेऊ शकता. सर्व सोंदर्य प्रसाधनात आवळा हा असतोच. कुठलीही जखम झाल्यास आवळा उत्तम जंतुनाशक आहे. कोडासाखरा त्वचाविकारही आवळ्याने बरा होतो. निस्तेज त्वचा असेल तर तीळाच्या तेलात आवळा पावडर कालवून टाका. या ना त्या कारणाने ताप आल्यास आवळाचूर्ण, काढा गुणकारी ठरतात. अकाली वृद्धत्वावर आवळा रामबाण उपाय आहे. रक्ताततले दोष आवल्याने दूर वाटणारे आजार मृत्युदूत होतात, त्यावरही आवळा उपयुक्त आहे. परीक्षेला जाताना मोरावळा खाल्लाने पोटात खड्डा करणे, ब्लंक होणे, धडधडणे कमी होते. हिरडा, बेहडा, आवळा यांचे त्रिफळाचूर्ण तर वैधच आहे. शल्यचिकित्सेत जखमा भरून येणे, हाडे सांधणे, रक्त वाढविणे, त्वचा पूर्ववत करणे. अशा कामात आवळा मित्र मदत करतो. आंबट असल्याने वात नष्ट होतो. मधुर रस पित्ताचा नाश होतो. मधुर रस पित्ताचा नाश करतो, कटू तूरट रसकफाचा नाश करतात. थकवा, मरगळ, ग्लानी आवळा दूर करतो. अन्नपचनासाठी तर आवळा उत्कृष्ट आहे. आवळ्याचे झाड पर्यावरण शुद्ध करते. सत्त्व, रज, तम हे मनोबुद्धीचे गुणदोष आहेत. त्यांचा समतोल आवळा राखतो. शरीरव्याधीतून मनाची व्याधी असे चक्र आहे. आवळी भोजनाला महत्व आहे. आवळ्याच्या वनात शुद्ध हवा असे असते. जीवजंतूना कित्येक कोस दूर पळवते. अल्झायमर, पार्किन्सन्स या रोगांवर आधुनिक वैधकाला उपाय सापडलेला नाही. पण आवळ्यावर संशोधन केल्यास तो उपाय होऊ शकेल.

आहार नियंत्रण, विहार नियमित असणे, सतत व्यस्त राहणे ही दीर्घायुष्याची गुरुकिल्ली आहे. रोज एक आवळा खाणे म्हणजे आरोग्य धनात भर तोकनेच आहे. शरीरातले विष, न पचलेले पदार्थ आवळा बाहेर टाळतो. झोप, गुंगी आवळा दूर करतो. वार्धक्यात जीवनेच्छा वाढवितो. आवळ्याचे अवलेह कल्प, चूर्ण, रसायन, धृत असे प्रकार असते. ते घरीही करता येतात. च्यवनप्राशमध्ये सर्व औषधी, साजूक तूप, उत्तम प्रतीचा आवळा नसतो, सुकलेले आवळे वापरतात. डोळ्यातील मोतीबिंदू, रातआंधळेपणावर आवळा उपयोगी आहे. आवळ्याचे चूर्ण जखमेवर टाकल्याने रक्तस्त्राव थांबतो, टाके लवकर भरून येतात. दारूचे व्यसन सोडवायला आवळा उपयोगी असतो. वंध्यत्व, गर्भालयातील दोष, गर्भपात यावरही आवळयासंकट तयार केलेले फळधृत उपयोगी ठरलेले आहे. संजीवनी वटी, त्रिफळा मोदक, काढा, सप्तगुण तेल ही आवळ्यापासून तयार केलेले औषधे उपयुक्त आहेत. आवळा आहाराचा पर्यायाने जीवनाचा भाग व्हावा यासाठी विविध प्रकारे आवळ्याचा उपयोग रोजच्या स्वयंपाकात पाककृतीत करता येतो. आवळा मित्र आहे, धोबी आहे ,परोपकारी संत आहे, जादुगार आहे, आवळ्याला  आपलेले केले तर तो आरोग्य, यश, ज्ञान, चैतन्य सर्व देईल. ताणतणाव, भय, असुरक्षितता दूर करेल. आवळा रोगप्रतिबंधक आहे. रोग झाल्यास  रोगमुक्ती  देणारा आहे. रोग बरा झाल्यावर शक्ती देतो.

आवळ्याचे झाड शेकडो वर्ष आवळे देत राहते. ते स्वतः दीर्घायुषी, चीततरून असते. एकावेळी कित्येक  क्विंटल आवळे येतात, सर्व प्रकारच्या जमिनीत आवळा येतो, हवामानाचीही फारशी अट नाही, परदेशात फक्त आवळ्याचाच शास्त्रशुद्ध अभ्यास होऊन स्वीकार झाला आहे. आवळा शिजवला, वालवळा तरी त्यातले सी व्हिटयमिन नष्ट होत नाही. महागडी औषधे त्यांचे साईड इफेकट्स सहन करण्यापेक्षा आवळा कितीतरी श्रेष्ठ, मृत्युंजय आवळा आरोग्यदायक जीवन आणि मरणही देतो, शरीररूपी चादर न मळ्वता, झिजवता आपल्याला परत द्यायची आहे.

निरोगी, अव्यंग शरीर,बऱ्यावाईटाचा विवेक असलेली बुद्धी परमेश्वराने दिली आहे या देणग्या लाख मोलाच्या आहेत. आवळ्यात अलिबाबाच्या गुहेतला खजिना लपला आहे, निसर्ग फार उदार आहे, शरीर निसर्गाचा भाग आहे. त्याला निसर्गातील औषधांचाच उपयोग होतो. अंघोळीच्या पाण्यातला आवळा, साबणाचे काम नैसर्गिकरित्या करतो. आवळा उटणे वापरावे. आवळा वागवून, खारवून(मीठ लावून) पाकवून, रसायनांचा वापर करून, निर्जंतुक करून, पाश्चराइज करून निर्जंतुक, टिकावू करता येतो. पूर्वी मातीच्या भांड्यात वर्षानुवर्ष पदार्थ टिकत असते, आता आधुनिक पद्धतीचा वापर करायला हवा. आवळा व्रत घ्यायला हवे.
आवळ्याच्या मोरावळा तीन – चार प्रचारांनी करता येतो, आवळा जेली, ज्यूस, सरबत, लस्सी करता येते. आवळा लोणचे चार – पाच प्रकारचे होऊ शकते, चटणीही नारळ,धने मेथ्या वगैरे घालून तीन – चार प्रकारची असते. आपण स्वतः प्रयोगाने त्यात भर घालू शकतो. आवळा चोकलेट, क्यंडी करता येते. आवळा सुपारी करता येतो. उकडून – वाळवून, किसून आले कीस मिसळून होते. आवळा लाडू, बर्फी, खोबऱ्यात घालून करता येते. गुलकंदात आवळा घालता येतो, गुळाचा मुरंबा, पाचकवडी करता येते. गुलकंदात आवळा घालता येतो, गुळाचा मुरंबा, पाचकवडी करता येते, सॉस, कोशिंबीर इतकेच नाही तर आवळा पुलाव, पापड, बटाटा मिव मिक्स, भाजी छोले, आवळा चहा, आवळा सूप, थंड पेये, अगदी आवळा चिवडाही करता येतो. आवळामय जीवन हे निरामय ,सुखी जीवन असेल.

१ ते ३५ सर्व औषधी ०. ०४०(काष्टोषधीतून आणाव्यात) मधूमेह्यासाठी मध, खडीसाखर न घालता च्यवनप्राश करता येतो.      

कृती:आवळे ताजे, पांढरी रेष, पिवळ्या रंगाचे, घट्ट, गोल आकाराचे निवडावे. सर्व वनस्पति  थोड्या कुटून स्टीलच्या भांड्यात वीस लिटर पाण्यात भिजत ठेवाव्यात. पातेले चुलीवर ठेवावे, पातळ पण मजबूत पिशवीत आवळे ठेवून पिशवीचे तोंड बांधून ती पातेल्यात टाकून सर्व चांगले शिजवावे. पाणी शिल्लक राहिल्या व आवळे ठेवून पिशवीचे तोंड बांधून ती पातेल्यात टाकून सर्व चांगले शिजवावे. पाणी शिल्लक राहिल्या व आवळे बाजूला घ्यावे. बाकीचा काढा गालावा. आवळ्यातल्या बिया काढून गर तूप व तिळाचे तेलात परतावा, त्यात गाळून ठेवलेल्या काढा घालावा, त्यात गडीसाखर टाकून  मिश्रण आटावावे, घट्ट झाल्यावर उतरवून निवल्यावर त्यात वंशलोचन, पिंपळी, दालचीनी, वेलची, तमालपत्र, नागकेशराचे वस्त्रगाळ चूर्ण टाकावे, एकजीव होईपर्यंत घोटावे म्हणजे च्यवनप्राश तयार होईल.

मधुमेह नसल्यास साखरेचे प्रमाण वाढवल्याने च्यवनप्राश जास्त चविष्ट होईल. च्यवनप्राश रोज चमचाभर अनशापोटी गाईचे दुधाबरोबर घ्यावा नंतर दोन तास काहीही खाऊ नये.