अंकाई किल्ला(Ankai Fort)

अंकाई किल्ला

पश्चिम भारतातील सतमाला रेंज डोंगरावर एक ऐतिहासिक स्थळ आहे.हे महाराष्ट्र राज्यातील नाशिक जिल्ह्यातील येवला तालुक्यात आहे. भौगोलिकदृष्ट्या ते मनमाड जवळ आहे. अंकाई किल्ला आणि तनकाई किल्ला लगतच्या डोंगरावर दोन वेगळ्या किल्ले आहेत. दोघांना सुरक्षित ठेवण्यासाठी एक सामान्य किल्ला बांधला आहे. पूर्वेकडील अरुंद नाक वगळता, अंकाईचा किल्ला सर्व बाजूंनी लंबदार गळपट्ट्या असलेल्या टेकडीवर आहे.
इतिहास
गडाच्या पायथ्याशी असलेल्या गौतम बुद्ध  लेण्यांमध्ये अंकाई सुमारे १००० वर्षांपूर्वी बांधण्यात आली होती. हा किल्ला देवगिरीच्या यादव यांनी बांधला होता. शाहजहांचा सेनापती खान खानन यांच्या नेतृत्वात मोगलांनी किल्ल्याच्या सरदाराला लाच देऊन १६३५ मध्ये हा किल्ला ताब्यात घेतला. ६५६५ मध्ये, सूर आणि औरंगाबाद शहरांदरम्यानच्या प्रवासासाठी स्टेव्हनॉटने या किल्ल्यांचा उल्लेख केला. अंकाईला शेवटी निजामाने मुघलांच्या तावडीतून पकडले.१७५२ मध्ये भालकीच्या तहानंतर हा किल्ला मराठा साम्राज्याच्या ताब्यात आला. त्यानंतर १८१८ मध्ये हा ब्रिटिशांनी ताब्यात घेतला.
पाहण्याची ठिकाणे
गडाभोवती बरीच जागा पाहायला मिळतात, यासह:किल्ल्याच्या पायथ्याशी असलेल्या जैन लेण्या, दोन स्तरांवर पसरलेल्या. खालच्या स्तरावर दोन गुहा आहेत, त्यापैकी कोणत्याही मूर्ती नाहीत. वरच्या स्तरावर, पाच गुहा आहेत ज्यामध्ये महावीर मूर्ती चांगल्या स्थितीत आहेत. तोडफोड टाळण्यासाठी ते रात्री कुलूपबंद व चावीद्वारे सुरक्षित केले जातात.मुख्य गुहेत यक्ष, इंद्राणी, कमळ आणि भगवान महावीर यांचे कोरीव काम आहे.मेन गेट टेकडीच्या दक्षिणेस आहे, ज्यात चांगले संरक्षित लाकूडकाम आहे.मनमाड गेट मनमाड शहरासमोरील बाजूच्या उत्तरेला आहे.ब्राह्मणी  लेणी अंकाई गडाच्या वरच्या पठाराच्या प्रवेशद्वाराजवळ आहेत. ते भग्नावस्थेत आहेत, पण जय आणि विजय यांच्या मूर्ती खडकात कोरल्या गेल्या आहेत आणि शिवा अजूनही दिसू शकतात.वाड्याचा आणि काशी तलावाच्या पठाराच्या पश्चिमेला जबरदस्त वाडा आहे. राजवाड्याच्या फक्त भिंती शिल्लक आहेत. राजवाड्याच्या वाटेवर असलेल्या खडकाच्या तलावांमध्ये काशी तलाव आहे आणि त्या तलावाच्या मध्यभागी खडकात कोरलेली पवित्र तुळशी आहे.किल्ल्याच्या दक्षिणेकडील बाजूस एक खडक-पाण्याच्या कुंड्यांची मालिका आहे. गडावरील सर्व आकर्षणे पाहण्यासाठी सुमारे दोन तास लागतात.