हर्निया म्हणजे काय?
आपल्या शरीरातील नैसर्गिक किंवा अनैसर्गिक छिद्रांतून एखादा अवयव, इंद्रिय किंवा त्या अवयवाचा भाग बाहेर येतो.जो नंतर त्वचेखाली जागा व्यापतो. पोटातील कमजोर स्नायूंमुळे निर्माण झालेल्या पोकळीत आतडी ओढली जातात त्याला हर्निया दोष म्हणतात. हर्निया कोणालाही प्रभावित करु शकतो – आमच्यापैकी दहा जणांच्या आकडेवारीनुसार आपल्या आयुष्यात कधीही हर्निया आढळू शकतो . तो संभोगांवेळी, कोणत्याही वयात येऊ शकतो आणि कधीकधी अर्भक जन्माला येतात त्या वेळी पण आढळू शकतो. हर्नियाच्या कौटुंबिक इतिहासात आणखी एक मिळण्याची शक्यता असते. जन्मजात काही हर्निया उपस्थित असू शकतात .आयोडिपॅथिक, याचा अर्थ कारण ज्ञात नाही.
हर्नियाचे लक्षणे हर्निया पहिल्यांदा ग्रोइनमध्ये किंवा उदर क्षेत्रामध्ये नवीन गळ किंवा बुर्ज म्हणून दिसून येऊ शकते. संबंधित सुस्त वेदना असू शकतात परंतु सामान्यतः स्पर्शाने त्रासदायक नसते.खांद्यावर आकार वाढतो आणि लबाडीवर परत फेकून / अदृश्य होऊ शकतो. उपचार न केल्यास थोडे वेदनाहीन हर्निया सामान्यतः आकारात वाढते. कधीकधी, हर्निया इररेडुसिबल होऊ शकतो म्हणजे ते परत किंवा मॅन्युअल पुशिंगसह पोटाच्या पोकळीत परत येऊ शकत नाही. या टप्पा देखील वेदनादायक असतो . कधीकधी आंबटपणाचा आच्छादन होण्यास अडथळा येतो. हे अत्यंत वेदना, मळमळ, उलट्या, कब्ज होऊ शकते आणि त्वरित उपचारांची आवश्यकता आहे. कधीकधी हर्निया ‘स्ट्रॅंग्यूलेट’ (खाली स्पष्ट केले जाते) बनते ज्यामध्ये ताप येणे, मळमळ, उलट्या आणि स्पर्शाने अगदी वेदना होतात. ही परिस्थिती जीव धोक्यात आणणारी आणि अशा प्रकारे शस्त्रक्रिया आहे.
इन्गुइनल हॅर्निया
हे सर्वात सामान्य प्रकारचे हर्निया आहे जे आतल्या जांघ्याच्या शीर्षस्थानाच्या मानेच्या भागामध्ये आढळते. सामान्यत: पुरुषांमध्ये आढळल्यास ते जुनाट आणि उदरवर पुनरावृत्ती होण्याची शक्यता असते. एक जंतुनाशक हर्निया किंवा त्याची दुरुस्ती हळूहळू घेतली जाऊ नये कारण कोणत्याही परिस्थितीत दुर्लक्ष केल्याने अंडकोषांना रक्तपुरवठा होऊ शकतो,कारण हे हर्निया ज्या भागात येतात तेथे टेस्टिकल्सचे रक्त वाहून नेतात. अयोग्य रक्तपुरवठा यामुळे टेस्टिक्युलर टिशूच्या मृत्यूची गरज भासते.
फेमोरल हर्निया
स्त्रियांमध्ये अधिक सामान्यपणे आढळल्यास हे पोटातील आणि पाय वेगवेगळ्या ओळीच्या अगदी वरच्या भागात देखील आढळते. फेमोरल हर्नियाकडे दुर्लक्ष केले जाऊ नये कारण तिच्यात अनैतिकतेची जास्त शक्यता असते, जी वैद्यकीय आणीबाणी आहे. प्रत्यक्षात अंदाजे अर्धा फेमोरल हर्नियाज आपत्कालीन स्थितीत प्रथम येतात. अशा प्रकारचे गुंतागुंत घडून येण्यापूर्वीच फेमोरल हर्नियाची दुरुस्ती करणे आवश्यक आहे.
उंबिलिकॅल हॅर्निया
जेव्हा पेटी किंवा आंतचा भाग पेटीच्या जवळ पोटातून उकळतो तेव्हा असे होते. हे बाळांमध्ये आढळते जेव्हा ओटीपोटात ओटीपोटात उघडणे ज्यामुळे गर्भाशयाच्या गर्भाशयात जन्म घेता येत नाही. पोटावरील पुनरावृत्तीमुळे प्रौढांमध्ये देखील हे आढळते.
इपिजिस्ट्रिक हर्निया
हे पोटाच्या मध्यभागात, स्तनांच्या खाली आणि खालच्या भागाच्या दरम्यानच्या भागात (स्टर्नम) दरम्यान येते. हे हर्निया नेहमीच मध्यरात्रेत येते कारण मध्यभागी असलेल्या उदरच्या दोन रेक्टस स्नायूंच्या दरम्यान हे दिसून येते. जरी कधीकधी मिडलाइनमधून बाहेर पडले असले तरी दोष / उघडणे नेहमीच मिडलाइनमध्ये असते. हे पेटीच्या भिंतीच्या मध्यभागात जन्मजात कमजोरीमुळे देखील नवजात मुलांमध्ये आढळू शकते.
इंचिसिओनल हॅर्निया
पूर्वी पोटाच्या शस्त्रक्रियाच्या साइटवर हे दुसऱ्या कारणास्तव, ज्या दरम्यान पोटाच्या स्नायूंना पोटाच्या पोकळीत प्रवेश करण्यासाठी शस्त्रक्रिया करण्याची परवानगी दिली जात असे. जरी क्लोजर दरम्यान स्नायू (शिंपडलेले) शिंपले असले तरी ते दुर्बलतेचे एक सापेक्ष क्षेत्र बनते, ज्यामुळे पोटातील अवयवांना त्वचेच्या त्वचेवर ओझीने ओझरता येऊ शकते.
हर्नियाचा उपचार
हर्नियाचा निश्चित उपचार म्हणजे शस्त्रक्रिया आहे. बर्याच काळपर्यंत हर्निया असुरक्षित राहिल्याबरोबर, आपल्या मनातील उद्भवू शकणारा एक स्पष्ट प्रश्न आहे, ‘जर का मी माझ्या हर्नियाचा उपचार केला नाही तर काय?’ ठीक आहे, वैद्यकीय क्षेत्रात सर्वसामान्य सर्वसाधारणपणे असे म्हटले आहे की ‘ वैद्यकीय परिस्थिती पूर्व-अस्तित्त्वात नसल्यास सर्व हर्नियाची दुरुस्ती केली पाहिजे बर्याच रुग्णांना, विशेषत: ज्यांचे लहान, असंवेदनशील हर्नियाची शस्त्रक्रिया ज्यांना अद्याप शल्यक्रियेपासून दूर राहणे पसंत आहे. तथापि हे लक्षात घ्यावे की :
-
-
- एक असंवेदनशील हर्निया सामान्यतः वेळेवर वेदना आणि अस्वस्थता निर्माण करते.तसेच, सौम्य लक्षणे असलेल्या लोकांमध्ये,लक्षणे सामान्यतः वेळेत बिघडतात.
- जर आपण शस्त्रक्रिया करण्यास विलंब केल्यास, हर्निया बहुधा वाढेल,भविष्यातील दुरुस्ती तांत्रिकदृष्ट्या अधिक कठीण बनविते.
- पूर्वी दुरुस्ती, लहान शस्त्रक्रिया आणि कमी आघात सामान्यतः, लहान हर्नियासाठी शस्त्रक्रियेनंतर अधिक जलद पुनर्प्राप्ती केली जाते.
- शक्यता अस्वस्थता ही नेहमीच मोठी असते, लहान हर्निया सहसा अधिक सामान्य असते आणि आपण काही दूरस्थ ठिकाणी किंवा लग्नाच्या महत्त्वपूर्ण घटनेच्या वेळी, सुट्टीत असताना आपल्याला नक्कीच नको असते.
-
हर्निया सर्जरीच्या मूलभूत गोष्टी समजून घेतल्या
हर्निया शस्त्रक्रियेचा उद्देश म्हणजे पोटातील कमजोर स्नायूंची दुरुस्ती करणे आणि दोष काढून टाकणे म्हणजे चरबी किंवा आतडे पुन्हा त्यातून धक्का लावू शकत नाहीत. वापरल्या जाणार्या शल्यक्रियेच्या आधारावर दोन प्रकारची दुरुस्ती केली जाते; मुक्त दुरुस्ती आणि लॅपरोस्कोपिक (किहोल) दुरुस्ती. ओपन सर्जरीमध्ये, हर्नियाच्या क्षेत्रामध्ये एक लांब लांबी (कट) बनविली जाते.हर्निनेटेड अवयव जागी परत धडकले जातात आणि नंतर क्षेत्र परत उदरच्या कमकुवत भागाला मजबुती देण्यासाठी जाळी ठेवल्याशिवाय / मागे परत येते. लॅपरोस्कोपिक दुरुस्तीचे मूलभूत तत्त्व समान आहेत, केवळ एकच मोठा कट करण्याऐवजी, लहानसे (3-5) प्रत्येक एक सेंटीमीटर लांब बनलेले आहेत लॅपरोस्कोपिक दुरुस्ती सामान्य ऍनेस्थेसियाच्या अंतर्गत केली जाते आणि जलद पुनर्प्राप्ती, कमी पोस्ट ऑपरेशनल वेदना आणि कमी संक्रमण दर यासारख्या अधिक फायदे असतात. तथापि, आपल्याकडे मोठ्या हर्निया असल्यास लॅपरोस्कोपिक दुरुस्ती शक्य होऊ शकत नाही किंवा सामान्य अॅनेस्थेसिया मिळू शकत नाही. स्थान / प्रकार / हर्नियाची तीव्रता तसेच आपला वैद्यकीय इतिहास यासारख्या विविध घटकांच्या आधारावर कोणत्या मार्गाने आपल्याला अधिक फायदा होईल हे ठरविण्यासाठी आपल्या डॉक्टरकडे निर्णय घेणे चांगले आहे.